Dịch từ bài viết "What can Hanoi fans expect from Božidar Bandović?" của tác giả Daryl Dao. Bạn có thể theo dõi các bài viết mới của tác giả tại:
https://talkingtactics.substack.com/ hoặc https://www.facebook.com/TacticsObsession.
Trước khi tận mắt chứng kiến màn ra mắt của Bozidar Bandovic với Hà Nội FC, hãy dùng số liệu phân tích đội bóng cũ ông, Chennaiyin, để xem các cổ động viên Hà Nội có thể chờ đợi gì từ huấn luyện viên mới trong mùa giải 2023.
Dù không theo dõi sát sao bóng đá Việt Nam, tôi luôn bị thu hút bởi tin tức về những huấn luyện viên và cầu thủ ngoại tới Vleague 1. Khi Hà Nội thông báo HLV tạm quyền Chun Jae-ho sẽ ra đi sau khi mùa giải 2022 kết thúc, tôi theo dõi kĩ quá trình tìm kiếm và tuyển HLV mới của họ. Vì Hà Nội là 1 trong những đội bóng mạnh nhất Việt Nam, họ được kỳ vọng sẽ tìm 1 HLV có cùng tham vọng và tầm nhìn, cụ thể là bảo vệ chức vô địch Vleague ở mùa giải 2023 và cố vượt qua vòng bảng AFC Champions League.
Khi Bozidar Bandovic được chọn, tôi không biết nhiều về ông dù ông đã có 2 quãng thời gian thành công với Buriram United. Sau khi tìm hiểu một chút, tôi nhận ra ông ấy từng dẫn dắt Chennaiyin ở mùa giải Indian Super League 2021/22 và trùng hợp thay, Statsbomb cũng có sẵn dữ liệu của mùa giải này một cách công khai. Tôi không thể bỏ qua cơ hội sử dụng dữ liệu này để hiểu hơn màn trình diễn của họ ở mùa giải 2021/22 và qua đó dự đoán những gì ông ta có thể mang tới đội bóng Thủ đô của Việt Nam.
Phong cách chơi bóng
Một trong những câu hỏi đầu tiên cổ động viên hỏi khi HLV mới xuất hiện là "ông ta sẽ sử dụng đội hình nào?. Một cách để chúng ta dự đoán đội hình mà Bandovic sử dụng ở Hà Nội đó là nhìn vào đội hình ông ta sử dụng ở Chennaiyin mùa giải 2021/22. Tuy nhiên, quyết định sử dụng 1 đội hình còn phải dựa vào cầu thủ hiện có, phong cách chơi bóng yêu thích của họ, và cả tầm nhìn của ban lãnh đạo. Vì thế, hãy cùng điểm qua cả những phương án dự phòng mà Bandovic có thể lựa chọn ở Hà Nội.
Trong 16 trận dẫn dắt Chennaiyin, khá rõ ràng là Bandovic thích sử dụng sơ đồ 3-5-2, khá trùng hợp với đồn đoán trước đây rằng ông đã ứng cử HLV trưởng đội tuyển Việt Nam. Đây là tin vui với các CĐV Hà Nội bởi đa số trụ cột của họ cũng là trụ cột của đội tuyển quốc gia và họ đã chơi 3-5-2/3-4-2-1 trước thời Park Hang-seo trong 5 năm vừa qua. Vì thế, các cầu thủ sẽ không cần mất nhiều thời gian để hòa nhập với phong cách của HLV mới.
Có 3 trận đấu mà Chennaiyin sử dụng sơ đồ khác, đặc biệt là 4-2-3-1 hoặc 4-1-4-1, điều cũng không bất ngờ với Hà Nội bởi đây là sơ đồ thường xuyên được sử dụng dưới thời Chun Jae-ho. Để hiểu rõ hơn về phong cách của Bandovic, chúng ta sẽ chỉ tập trung vào sơ đồ 3-5-2 và những điều ông sẽ yêu cầu từ các cầu thủ Hà Nội.
Lấy ví dụ ở trận Chennaiyin gặp Goa, có thể thấy vị trí trung bình của các trung vệ khá xa nhau trong khi cả 2 hậu vệ biên tấn công (wing-back) được đẩy lên rất cao. Các trung vệ lệch cánh sẽ là trung tâm kết nối cho các bài triển khai 3-1, bao gồm các trung vệ và 1 tiền vệ trung tâm Ariel Borysiuk (cựu cầu thủ Queens Park Rangers), với cầu thủ tấn công phía trên.
Đồng thời, 2 tiền vệ trung tâm lệch cánh có thể đóng vai trò tấn công và di chuyển vào khu vực "half space" hoặc trung lộ để cung cấp thêm các lựa chọn tấn công. Vị trí của các tiền đạo khá thú vị khi họ lùi sâu và giữ khoảng cách gần với tiền vệ thay vì chờ đợi ở phía trên chờ bóng từ tiền vệ và hậu vệ biên tấn công.
Từ bản đồ chuyền, có thể thấy Bandovic kỳ vọng các tiền đạo không chỉ chăm chăm dứt điểm ghi bàn mà còn phải tham gia nhiều vào các pha lên bóng. Sau AFF Cup 2022, Tuấn Hải có thể là cái tên sẽ tỏa sáng trong sơ đồ của Bandovic bởi anh chính là mẫu tiền đạo mà Bandovic tìm kiếm. Hai hậu vệ biên tấn công được kỳ vọng đá rộng và tạo cơ hội từ hai bên cánh. Khi Văn Hậu đã ra đi, thật đáng chờ đợi để xem Bandovic có tin tưởng cặp Văn Xuân-Văn Kiên, hay tìm 1 cầu thủ ngoại đáp ứng các tiêu chí của mình cho vị trí chạy cánh.
Số liệu tấn công Indian Super League 2021/22
Dưới sự dẫn dắt của Bandovic, Chennaiyin không quá sắc sảo trong ghi bàn khi họ xếp ở nửa dưới bảng xếp hạng tỷ lệ chuyển hóa cơ hội cũng như phần trăm sút trúng đích. Tuy nhiên cũng cần phải nhớ Chennaiyin không phải là đội mạnh ở giải Ấn Độ. Có nhiều đội mạnh hơn họ nên có thể đây là lý do Bandovic chọn cách tiếp cận khá bị động.
“Nếu bạn đá tấn công và thua, bạn không được lợi gì cả. Điều quan trọng nhất là giúp các cầu thủ phát triển. Kết quả là quan trọng, dĩ nhiên. Tôi thích kiểm soát trận đấu và tạo ra cơ hội. Nhưng phải nói thật là, ở hầu hết các giải vô địch quốc gia, các đội vô địch là các đội để lọt lưới ít nhất" - Bandovic chia sẻ trong cuộc phỏng vấn với Football United.
Với việc Hà Nội là 1 trong những đội mạnh nhất VIệt Nam, Bandovic có lẽ không cần phải lo về phòng ngự trong đa số các trận đấu bởi họ thường là đội cửa trên. Tuy nhiên điều này sẽ là thử thách với vị HLV từ Montenegro khi ông phải thay đổi phong cách quen thuộc của mình để đưa đội tới chiến thắng khi mà chính họ là người áp đảo kiểm soát bóng.
Theo số liệu thống kê, Chennaiyin của Bandovic xếp nửa cuối bảng xếp hạng về số đường chuyền vào phần sân đối phương, vào vòng cấm địa đối phương, và số đường chuyền quyết định (key pass). Họ cũng không mấy xuất sắc về tạt bóng, với chỉ trung bình 9.75 quả tạt mỗi trận kèm tỷ lệ thành công hơn 75%.
Các cầu thủ thường phải tự tìm cách đưa bóng vào 1/3 sân đối phương khi Bandovic trao tự do cho họ trong việc lên bóng và tạo cơ hội. Điều này có thể hợp với Văn Quyết và Thành Lương, những cầu thủ xử lý bóng khéo léo và có tầm quan sát tốt để tạo cơ hội từ bất cứ vị trí nào.
Một trong những chi tiết chiến thuật đáng chú ý nhất của Bandovic (bao gồm Chennaiyin và Buriram United) là phong cách thực dụng, nhất là khi không giữ bóng. Thay vì chủ động áp sát đối phương một cách dữ dội để cố giành lại bóng, Bandovic thích đội của mình lùi sâu vừa phải (mid-block) và chờ cơ hội giành lại bóng. Điều này thể hiện qua việc Chennaiyin có chỉ số "Đường chuyền của đối phương trên mỗi đợt phòng ngự" (PPDA) cao thứ 2 và "Số lần giành bóng ở phần sân đối phương" thấp thứ 2 sau 16 trận ở mùa giải 2021/22, đồng thời xếp thứ 2 về "Số lần phá bóng trên mỗi trận".
Gian Chansrichawla, một nhà báo thể thao Thái Lan từng nhận xét:
“Phong cách của Bandovic có thể coi là thực dụng với hầu hết người xem, bởi ưu tiên xây dựng lối chơi từ một hàng phòng ngự chắc chắn. Đội của ông tỏ ra thoải mái cả khi có và không có bóng, không vội vã giành lại bóng sớm bằng những đợt pressing tầm cao. Họ cũng thường tạo ra khối vừa (mid-block) khi phòng ngự, ngay cả khi đối đầu những đội mạnh nhất châu lục ở AFC Champions League, và thường làm điều này nhờ vào thể lực tốt và sự kỷ luật cao".
Một lần nữa, điều này lại rất hợp với Hà Nội và các fan của họ sau những gì đã chứng kiến dưới triều đại Park Hang-seo ở đội tuyển quốc gia, nhất là trước những đối thủ mạnh ở vòng loại World Cup. Khi Hà Nội sẽ trở lại thi đấu ở AFC Champions League mùa giải tới, có thể kỳ vọng Bandovic sẽ áp dụng lại lối chơi này ở đấu trường châu lục với hy vọng có thể lặp lại thành tích tại Buriram United năm 2018 là giành quyền vào vòng knockout.
Lối chơi
Như đã nói, lối chơi phòng ngự bị động nghĩa là các cầu thủ sẽ không đuổi theo đối phương sau khi mất bóng. Ngược lại, lối chơi này dựa trên kỷ luật chiến thuật và tần suất hoạt động (work rate) của các cầu thủ để hình thành khối vừa (mid-block) và "lừa" đối phương vào những khu vực có thể lấy mất bóng. Đây chính là điều Bandovic yêu cầu các cầu thủ của mình khi phòng ngự.
Với Chennaiyin mùa giải 2021/22, họ thường giành lại bóng ở phần sân nhà thay vì ở phần sân đối phương. Hãy nhìn vào biểu đồ ở trên mà không cần quá quan tâm tới con số %: Chennaiyin của Bandovic thường giành bóng ở bên cánh thay vì trung lộ (có nhiều chấm xanh ở cánh trái và cánh phải hơn là chấm đỏ).
Đây là điều dễ hiểu với đội hình 5-3-2 khối vừa khi không có bóng bởi 3 tiền vệ và tiền đạo sẽ chiếm ưu thế về số lượng ở khu vực trung lộ và ngăn đối phương tấn công xuyên qua khối vừa (mid-block). Đối phương buộc phải chuyển ra cánh, nơi cũng dễ bị áp đảo quân số dẫn đến mất bóng.
Nếu vị HLV người Montenegro sử dụng cách tiếp cận tương tự ở Hà Nội, các cầu thủ sẽ phải chạy nhiều hơn khi không có bóng, nhất là khi đối phương tấn công bên cánh. Họ cũng được yêu cầu phải di chuyển từ cánh này sang cánh kia trong thời gian ngắn nhất có thể. Lý do là khi bóng được chuyền dài từ cánh này sang cánh kia sẽ tạo ra khoảng trống lớn, hình thành các tình huống 1v1 vỗ mặt các cầu thủ phòng ngự.
Khi giành bóng thành công, nhiều khả năng đội của Bandovic sẽ phản công nhanh một cách trực tiếp để tận dụng khoảng thời gian đối phương chưa kịp chuyển trạng thái sang phòng ngự. Chennaiyin ưu tiên chuyền dài từ sân nhà vào khu vực 1/3 sân đối phương để tấn công. Hơn nữa, họ cũng có xu hướng chuyền dọc cánh, đặc biệt là vào những khoảng trống, để các cầu thủ đá biên chạy lên đón bóng.
Trong triển khai bóng, vai trò của thủ môn là khá linh hoạt. Phong cách trực diện của Chennaiyin là rõ ràng khi thủ môn thường phát bóng thẳng vào phần sân đối phương, nhưng họ cũng có thể triển khai bóng dần từ dưới lên khi cần, với 24% đường chuyền của thủ môn là nhắm tới góc trái của vòng cấm địa, thường là tới trung vệ lệch trái của đội, để rồi sau đó bóng luân chuyển tới hậu vệ cánh trái.
Hai biểu đồ này thể hiện sự phụ thuộc vào tấn công biên của các đội bóng của Bandovic.
Ở 1/3 sân đối phương, các mảng miến của Bandovic là khá đa dạng. Ngoài việc tạt bóng vào vòng cấm địa, đội Chennaiyin của ông cũng dựa vào những quả sút xa để tìm kiếm bàn thắng (nhưng tỷ lệ thành công không cao). Họ cũng không hiệu quả trong dứt điểm khi mà chỉ có trung bình 2.44 cú dứt điểm trúng đích mỗi trận, thấp thứ nhì ở giải sau 16 vòng đấu. Họ cũng chỉ ghi trung bình dưới 1 bàn/trận, thấp nhất giải.
Đa số các cú dứt điểm của Chennaiyin trong vòng cấm địa bị chặn hoặc là đi không trúng đích, điều thể hiện sự thiếu vắng 1 chân sút đẳng cấp trong đội. Với Hà Nội, Bandovic có Tuấn Hải, người đã chứng tỏ tài săn bàn cho cả Hà Nội và đội tuyển Việt Nam và Lucao, người đã ghi 10 bàn sau 15 trận ở tất cả các đấu trường ở mùa giải trước. Với việc tham dự AFC Champions League 2023 và thời hạn bổ sung cầu thủ vẫn còn, nhiều khả năng Hà Nội sẽ tăng cường thêm 1 tiền đạo ngoại để chia sẻ nhiệm vụ ghi bàn với Lucao.
Bandovic cũng thường dựa vào bóng chết để ghi bàn, nhưng thành tích về mặt này ở Chennaiyin là không thật tốt, nhất là các pha phạt góc. Trong tổng số 72 quả phạt góc, chỉ có 8 lần dẫn đến 1 pha dứt điểm và không lần nào có bàn. Chiều cao không phải là điểm mạnh của cầu thủ Việt Nam, nhưng với Thành Chung và Việt Anh, Bandovic có trong tay 2 trong số những trung vệ cao nhất Việt Nam để tận dụng tối đa những tình huống bóng chết.
Chúng ta có thể sẽ thấy 2 cầu thủ này đứng ở cột xa hoặc là sát vạch 5m50 bởi đây là điều mà Chennaiyin của Bandovic thường áp dụng. Lucao cũng có khả năng không chiến tốt và cũng không loại trừ khả năng họ sẽ có thêm 1 tiền đạo cao lớn khác để gây áp lực với đối phương trong những tình huống này.
Một lựa chọn khác ở Hà Nội trong các pha phạt góc là đưa bóng tới rìa vòng cấm địa để Hùng Dũng, Văn Quyết hay Thành Lương dứt điểm. Đây là phương án không tồi trước các đối thủ mạnh hơn, nhất là ở AFC Champions League.
Phương án nhân sự
Khi dẫn dắt Chennaiyin, Bandovic có 2 tiền vệ cầm bóng tốt và được giao làm chân kiến tạo cho cả đội. Hai cái tên Ariel Borysiuk (Ba Lan) và Anirudh Thapa (Ấn Độ) được coi là trái tim trong lối chơi của đội.
Đá ở giữa của hàng tiền vệ 3 người, Borysiuk không xuất hiện nhiều ở 1/3 sân đối phương mà thường lùi sâu để giúp kéo bóng lên trên. Anh thường chuyền sang 2 cánh, chủ yếu là tới các hậu vệ biên tấn công, để giúp đưa bóng sang phần sân đối phương. Tầm quan sát của anh là cực kỳ quan trọng với các đợt tấn công của Chennaiyin khi anh có thể chuyền dài chuyển cánh hoặc tới khoảng trống sát đường biên ngang đặt hậu vệ biên tấn công vào các vị trí thuận lợi.
Ngược lại, Thapa lại dâng cao nhiều hơn, ví dụ như là ở 1/3 sân đối phương. Nhìn vào bản đồ chuyền, anh cũng có xu hướng chuyền ra biên giống Borysiuk. Hầu hết các đường chuyền quyết định (key pass) của anh được thực hiện ở vị trí gần, hoặc hướng về, giữa sân, cho thấy anh hiệu quả hơn ở trung tâm hơn là 2 bên cánh.
Với người viết, Thapa trong hệ thống của Bandovic gợi nhớ tới Hùng Dũng dưới thời Park Hang-seo. Hùng Dũng thường dâng cao khi không có bóng để Hoàng Đức hoặc Tuấn Anh lùi sâu đón bóng từ các trung vệ, nhưng anh cũng không ngại lùi xuống để mở ra khoảng trống cho các đồng đội. Anh cũng hiệu quả ở 1/3 sân đối phương hoặc dạt biên để tung ra những quả tạt. Anh thậm chí có thể tự tạo cơ hội với những quả sút xa. Nhiều khả năng Hùng Dũng sẽ đá với vai trò giống Thapa dưới thời Bandovic ở Hà Nội.
Hơi khó để tìm người đóng vai trò tương tự Borysiuk, gần giống 1 tiền vệ kiến thiết lùi sâu, bởi người viết chưa theo dõi nhiều Hai Long hoặc Thái Quý. Có thể Đậu Văn Toàn sẽ được đá thấp nhất trong bộ 3 tiền vệ với Hùng Dũng ở 1 bên và Thái Quý hoặc Hai Long ở bên còn lại. Dù sao đây cũng chỉ là dự đoán và nhiều thay đổi có thể diễn ra khi mùa giải bắt đầu.
Như đã nói ở trên, Bandovic yêu cầu các tiền đạo hoạt động nhiều cả khi có và không có bóng. Điều này thể hiện ở cả Lukasz Gikiewicz (anh em song sinh của thủ thành Augsburg Rafal Gikiewicz) và Mirlan Murzaev, hai tiền đạo mà Bandovic có ở Chennaiyin. Nhìn vào bản đồ chạm bóng, cả Gikiewicz và Murzaev thường xuất hiện khắp mọi nơi trên sân để chuyền bóng, đi bóng và cả hỗ trợ phòng ngự. Ta cũng có thể thấy họ đều có xu hướng di chuyển rộng để nhận bóng, điều mà chúng ta đã kết luận ở trên về xu hướng dạt biên trong lối chơi của Bandovic.
Cả Tuấn Hải và Lucao nhiều khả năng sẽ lặp lại điều này. Người viết chưa xem Lucao nhiều nhưng khá tin tưởng Tuấn Hải sẽ đá tốt trong lối chơi này. Anh luôn rất tích cực cả khi có và không có bóng ở đội tuyển quốc gia, đồng thời tỏ ra hiệu quả với những pha di chuyển đóng bóng dài từ các trung vệ. Trừ khi Bandovic đặt niềm tin vào 1 tiền đạo ngoại khác, người viết dự đoán Tuấn Hải và Lucao sẽ đá chính trong sơ đồ 3-5-2 của Bandovic tại Hà Nội.
Kết luận
Với những thông tin ở trên, có thể tạm kết luận rằng Bandovic sẽ đá 3-5-2 ở Hà Nội. Khi đội bóng Thủ đô có bóng, họ nhiều khả năng sẽ triển khai bóng với khối 3+1 gồm 3 trung vệ và 1 tiền vệ trung tâm lùi sâu hỗ trợ. Ở phía trên 2 hậu vệ biên tấn công sẽ cực kỳ quan trọng trong cả tấn công và phòng ngự. Họ cũng sẽ là những người tạo cơ hội chính của cả đội với các quả tạt từ 2 biên.
Các tiền đạo sẽ phải di chuyển nhiều, có thể lùi sâu để liên kết lối chơi và tạo cơ hội. Khi 1 trong 2 tiền đạo lùi xuống, 1 trong các tiền vệ trung tâm sẽ trám chỗ để tăng cường phương án tấn công bằng cách di chuyển vào vòng cấm địa đón các quả tạt.
Khi không có bóng, Hà Nội nhiều khả năng phòng ngự khối 5-3-2 linh hoạt giữa thấp và vừa với ưu tiên là kéo đối phương ra cánh, nơi mà họ có thể giành bóng bằng sự áp đảo về số lượng. Qua quãng thời gian ở Buriram và Chennaiyin, Bandovic không mấy khi rời bỏ phong cách ưa thích của mình, nên nhiều khả năng Hà Nội của Bandovic cũng không phải ngoại lệ. Sẽ có lúc họ áp sát đối phương, nhưng hầu hết thời gian, nhất là ở AFC Champions League, các cầu thủ sẽ phải rất kỷ luật và nỗ lực để duy trì một khối vừa (mid-block) một cách có tổ chức nhất.
Với những kết luận này, không bất ngờ nếu Bandovic là 1 trong những ứng viên cho ghế HLV trưởng đội tuyển Việt Nam. Có những sự giống nhau giữa phong cách của vị HLV người Montenegro và Park Hang-seo. Nếu Bandovic được chọn, đội tuyển Việt Nam gần như sẽ không thay đổi phong cách chơi bóng. Tuy nhiên, nắm quyền chỉ đạo ở Hà Nội cũng là điều quá tốt với ông khi nhiều cầu thủ Hà Nội là trụ cột của đội tuyển quốc gia. Thời gian sẽ trả lời đây có phải là quyết định đúng đắn hay không, nhưng nhìn vào quãng thời gian ở Chennaiyin, các CĐV Hà Nội có thể chờ đợi những điều tích cực dưới triều đại của Bandovic.
XEM THÊM: The Sporting News Vietnam x Zen Tactics: Đi tìm đôi cánh tối ưu cho đội tuyển Việt Nam
