หลาย ๆ ครั้งที่แฟนบาสเกตบอลชมเกมการแข่งขันไม่ว่าจะศึก NBA, รายการนานาชาติของ FIBA หรือ แม้แต่การแข่งขันในประเทศไทย มักจะคุ้นเคยกับเทคนิคการเล่นเกมบุกที่เรียกว่า “พิค แอนด์ โรล” ซึ่งเป็นวิธีเรียกแผนเกมบุกที่เรียบง่ายแต่กลับมีประสิทธิภาพ ทำให้ไม่ว่าวงการไหนก็มักจะหยิบสูตรนี้มาใช้อยู่บ่อย ๆ จนกลายเป็นเรื่องปกติ

NBA LEAGUE PASS สมัครเพื่อชมการแข่งขันเอ็นบีเอสดทุกนัด คลิกเลย

อย่างไรก็ตามมีความเข้าใจผิด ๆ เกิดขึ้นอยู่บ้าง ซึ่งอาจมาจากการเสพภาพกว้างของไฮไลท์การแข่งขัน หรือ ไม่ได้ทำความเข้าใจอย่างถ่องแท้ว่า “พิค แอนด์ โรล” นั้น แท้จริงแล้วไม่ได้เหมาะกับการใช้ในทุกสถานการณ์ แต่เพื่อความเข้าใจที่ตรงกัน The Sporting News จะขออธิบายก่อนว่า สูตรการเล่นง่าย ๆ ที่เต็มไปด้วยประสิทธิภาพนี้ คืออะไร ติดตามได้ที่นี่

 

พิค แอนด์ โรล สิ่งที่เริ่มต้นจากคน 2 คน

สำหรับคนที่ติดตามการแข่งขันบาสเกตบอลอยู่บ่อย ๆ หรือ เล่นกีฬายัดห่วง อาจเข้าใจอยู่แล้ว แต่เพื่อการทบทวนอีกครั้งเราจะมาอธิบายว่าคำนิยามแบบเต็ม ๆ ของ ทักษะนี้ คืออะไร

พิค แอนด์ โรล คือ การที่เพื่อนร่วมทีมซึ่งไม่ได้ครอบครองบอล จะวิ่งมาตั้งสกรีน (พิค) ให้กับเพื่อนร่วมทีมที่กำลังครองบอลอยู่ เป็นทางการเปิดทางให้เพื่อนร่วมทีมสามารถเลี้ยงผ่านฝ่ายป้องกัน โดยอาศัยฉากของตัวพิค บังไว้ให้

จากนั้นผู้เล่นที่ตั้งฉากสกรีน จะม้วนตัวตามมาเพื่อโอกาสในการรับบอลจากเพื่อนที่ครองบอล นำไปสู่โอกาสการทำคะแนนที่สามารถเลือกได้ว่า ผู้ที่ครองบอลคนแรกจะเข้าไปทำแต้มเอง หรือ ส่งบอลให้เพื่อนที่ โรล เข้ามารับบอลแล้วทำแต้มในจังหวะดังกล่าว

 

 

ง่ายจนใช้กันอย่างแพร่หลาย

เมื่อดูจากวิดีโอด้านบน คุณจะเห็นว่านี่คือวิธีการเล่นที่เรียบง่าย แต่ใช้ได้ผล แถมยังใช้ได้ตลอดทั้งการแข่งขันอีกด้วย ทำให้เกิดความนิยมใช้กันในทุกระดับการเล่นตั้งแต่รุ่นเด็กไปจนถึงมืออาชีพ อย่างเช่น ใน NBA ก็นิยมใช้กันมากในยุค 90s จนถึงปัจจุบัน

หากเราเปรียบเทียบในศึกบาสเกตบอล NBA ซึ่งมีการบันทึกสถิติไว้ เมื่อฤดูกาล 2004-05 ฟีนิกซ์ ซันส์ คือทีมที่ใช้กลยุทธ์นี้บ่อยครั้งที่สุด โดยมีค่า Usage Rate อยู่ที่ 22.0 ตามมาด้วย ซีแอทเทิล ซูเปอร์โซนิกส์ ที่ 19.6 และ ฟิลาเดลเฟีย เซเวนตีซิกเซอร์ส ที่ 18.3

ในเมื่อสิ่งนี้ง่ายและใช้ได้ผลทำให้โค้ชหลาย ๆ คนหยิบเอาวิธีการดังกล่าวมาแทรกอยู่ในเพลย์การเล่น และด้วยความไม่ซับซ้อน ทำให้ผู้เล่นสามารถตัดสินใจใช้สูตรดังกล่าวเองได้ระหว่างเกม เพื่อพยายามหนีตัวประกบ 

กระทั่งปี 2021-22 ตัวเลขการใช้งาน “พิค แอนด์ โรล” สูงขึ้น 2 เท่า ดูได้จากสถิติของ 3 ทีมที่ใช้วิธีการนี้บ่อยที่สุด คือ ยูท่าห์ แจ๊ซ 46.1 ตามมาด้วย ฟีนิกซ์ ซันส์ 44.1 และ โอคลาโฮม่า ซิตี้ ธันเดอร์ 43.4

 

พิค แอนด์ โรล สร้างประโยชน์ อย่างไรในบาสเกตบอล

หลักการข้อแรกของการใช้ พิค แอนด์ โรล ก็เพื่อสร้างความสับสนให้กับฝ่ายป้องกัน เพื่อความเข้าใจที่ง่ายขึ้น จากการแข่งขันบาสเกตบอลที่ใช้ฝ่ายละ 5 คน เรามาเจาะมองภาพให้ชัดเจนด้วยการเล่นแบบ 2 ต่อ 2 (ผู้เล่นครองบอล 1 คน และ ตัว พิกแอนด์โรล อีก 1 คน vs ตัวป้องกัน 2 คน)

เมื่อเพื่อนร่วมทีมตั้งฉากสกรีน และ ผู้ครองบอลเลี้ยงลูกผ่านไป จะทำให้เกิดการกั๊กกันระหว่างตัวป้องกันทั้ง 2 คนว่า ต้องตามประกบผู้เล่นคนเดิมต่อ หรือ ควรสลับตัวป้องกัน ในสถานการณ์เฉพาะหน้านั้นไปเลย หากผู้เล่นป้องกันทั้งสองคน ไม่มีความเข้าใจกันและกัน หรือ สื่อสารกันน้อยจนเกินไป จะทำให้โอกาสดังกล่าวเป็นของผู้เล่นฝ่ายบุกทันที

นึกภาพง่าย ๆ บางเหตุการณ์ผู้เล่นป้องกันทั้ง 2 คน ดันไปโฟกัสตัวเลี้ยงบอล ทำให้ตัวโรล โล่งเป็นทุ่ง ขณะเดียวกัน หากทั้งคู่มุ่งเกมรับไปที่ตัวสกรีนแอนด์โรล ผู้เล่นเกมบุกที่ครองบอลก็จะหลุดเดี่ยวเข้าไปง่าย ๆ … ต้องไม่ลืมว่าระยะทางจากเส้นสามคะแนน (ที่นิยมเริ่มการสกรีน) กับ ห่วงบาส ใกล้กันมาก ก้าวที่ช้ากว่าฝ่ายรุกเพียง 1 ก้าว อาจทำให้เกมรับพังทลายได้ทันที

ข้อสอง คือการสร้างความได้เปรียบของตัวบุก หรือ หมายถึง การพยายามเปลี่ยนเอาตัวประกบที่ด้อยกว่า มาดวล 1-1 กับผู้ที่ครอบครองบอล เพื่อความเข้าใจมากขึ้น เราจะลองจำลองสถานการณ์ 2-2 อีกเช่นเดิม โดยแบ่งเป็นทีม A ที่มีผู้เล่น A1 สูงใหญ่แต่เชื่องช้า และ A2 ตัวเล็กแต่ว่องไว กับ ทีม B ที่มีผู้เล่น B1 สูงใหญ่แต่เชื่องช้า  และ B2 ตัวเล็กแต่ว่องไว เช่นกัน

ตามการประกบที่เหมาะคือ A1 จะถูก B1 ประกบ และ A2 จะถูก B2 คอยไล่ตาม ที้นี้หากฝ่ายบุกอยากได้เปรียบ ก็ต้องทำให้เกมรับสลับตัวมาประกบพวกเขา

เมื่อเกิดการสื่อสารที่ต้อง “เปลี่ยน” หรือ “สวิตช์” เพราะฝ่ายกัน รู้ชัดแน่แล้วว่า ไม่สามารถตามตัวประกบของตนเองได้ทัน สถานการณ์จะกลายเป็น A1 ถูก B2 ประกบ และ A2 จะถูก B1 ประกบ

หากบอลอยู่ที่ A1 เขาจะได้เปรียบเรื่องความเร็วในทันที ขณะที่ A2 จะได้เปรียบเรื่องรูปร่างและพละกำลังที่แข็งแกร่งกว่า นั่นจึงเป็นที่มาขออีกศัพท์ที่เราได้ยินในการบรรยายเกมว่า “มิส แมตช์” หรือ คู่ประกบที่ไม่ควรเจอกัน … และเราจะเห็นหลาย ๆ สถานการณ์ที่เหล่านักบาสได้คะแนนจากเหตุการณ์นี้ ไม่ว่าจะด้วยความไว หรือ ความแกร่งกว่า

 

ไขข้อสงสัย ลองใช้ พิค แอนด์ โรล แต่กลับไม่ได้ผล

ในการแข่งขันระดับสูง ฝ่ายป้องกันก็จะมีวิธีการสำหรับการหยุดสูตร พิค แอนด์ โรล นี้ ไม่ว่าจะเป็นการสื่อสารให้ดี การพยายามแลกเปลี่ยนคืนตัวประกบเดิมให้ไว ฯลฯ เพราะในเมื่อสร้างได้ง่าย วิธีการหยุดก็คงไม่ยากเย็นนัก สำหรับวงการบาสมืออาชีพ

กลับมาที่นักบาสสมัครเล่นอย่างเรา ๆ ที่บางครั้งได้ดูเกมการแข่งขันแล้ว ไปเออออห่อหมกกับเพื่อน ๆ ไว้อย่างดีว่า เย็นนี้ จะใช้วิธีนี้ลงเล่น แต่หลาย ๆ ครั้งทำไมถึงไม่ได้ผล เรามีคำตอบมาให้

ข้อแรก พิค แอนด์ โรล จะเหมาะสมกว่ากับการบาสเกตบอลที่ประกับกันแบบ แมนทูแมน และจะลดประสิทธิภาพลงไปในการเล่นบาสเกตบอลแบบยืนโซนป้องกัน เพราะการยืนโซนคือการเน้นป้องกันพื้นที่มากกว่าไล่ประกบตามตัว

ข้อสอง ผู้ครอบครองบอลขาดทักษะด้านใดด้านหนึ่งไป ลองนึกภาพนะว่าหากตัว A1 มีความไวก็จริง แต่ไม่สามารถชู้ตได้อย่างแม่นยำ (บวกกับมีพฤติกรรมโน้มเอียงไปที่ชอบเลี้ยงเข้าเลย์อัพใกล้ ๆ แป้น) ทำให้ B2 ซึ่งร่างกายสูงใหญ่ อาจเลือกถอยไปรับลึก และเสี่ยงปล่อยให้ A1 ได้ชู้ตโล่ง ๆ เพราะโอกาสลงนั้นมีน้อยกว่า หรืออีกกรณี หาก A2 เป็นผู้เล่นที่ไม่มีทักษะเกมบุกที่ดีนัก ทั้ง B1-B2 อาจเลือกไปรุม A1 ที่กำลังครอบครองบอล และมีศักยภาพการบุกดีกว่า โดยยังมีอีกหลายเงื่อนไขที่เรายังไม่ได้อธิบายอีกด้วย

ข้อสาม ตัวสกรีนทำงานได้ดีไม่สุด เพราะถึงแม้วิธีการเล่นนี้จะดูเรียบง่าย แต่ตัวตั้งพิค หรือ สกรีน จะต้องอ่านจังหวะและวางตำแหน่งการปักหลังของตัวเองให้ได้เปรียบ หากคุณเคยเล่นบาสจะได้ยินคำว่า สกรีนให้หลุด ซึ่งด้วยกฎยิบย่อยของกีฬาบาสเกตบอล คุณก็ต้องระวังหากการสกรีนนั้นผิดกฏ ซึ่งอาจเกิดได้จากหลายกรณีเช่นกัน

ข้อสี่ ขาดทักษะการส่งบอลที่ได้เปรียบหรือไม่คิดจะส่งบอล ย้อนกลับไปที่บุคคลตัวอย่างอีกครั้ง หาก A1 เป็นผู้เล่นที่ส่งบอลไม่เก่ง และ A2 ได้พื้นที่เปิดโล่งกว่า จังหวะนั้นอาจกลายเป็นการเสียเทิร์นโอเวอร์ หรือ หาก A1 เป็นบาสสไตล์ชายเดี่ยว ก็จะถูกจับทางได้เลยว่ายังไงผู้เล่นคนนี้เลือกลุยเองและไม่คิดจะใช้โรล ให้เกิดประโยชน์อย่างแน่นอน

ข้อสุดท้าย คุณพยายามใช้มากจนเกินไป ต้องไม่ลืมว่า ในการแข่งขันบาสเกตบอลระดับสูงเขามีแผนการเล่นหลัก และ แผนการเล่นรอง โดยเฉพาะ พิค แอนด์ โรล แทบจะไม่ถูกเรียกว่าเป็นแผนการเล่นแล้ว แต่เป็นการทำอย่างรู้กันของเหล่าผู้เล่นในสนามกันเอง ดังนั้นการโฟกัสใช้แต่สูตรดังกล่าวมากเกินไป อาจทำให้ฝ่ายป้องกันรู้แกว และหาวิธีรับมือจากการประมวลผลเฉพาะหน้าได้อย่างรวดเร็ว

แม้จะเป็นวิธีการง่าย ๆ แต่ก็ใช่ว่าขาดทักษะการเล่นที่ดีแล้วจะใช้ได้อย่างมีประสิทธิภาพในทันที เพราะบาสเกตบอลคือกีฬาประเภททีม ต้องใช้ทั้งการสื่อสาร เชื่อใจ แบ่งปัน และสำคัญที่สุดคือพื้นฐานที่ดี จึงจะสามารถสร้างผลงานที่เป็นประโยชน์ต่อทีมได้